Hoạt động buôn bán vỉa hè, bán hàng rong là hình thức mưu sinh phổ biến, đặc biệt tại khu vực đô thị. Tuy nhiên, xét dưới góc độ pháp lý, đây vẫn được xem là một hoạt động kinh doanh của cá nhân và chịu sự điều chỉnh của nhiều quy định khác nhau liên quan đến trật tự đô thị, đăng ký kinh doanh và nghĩa vụ thuế.
Kinh doanh vỉa hè thường được hiểu là việc cá nhân sử dụng vỉa hè, lòng đường hoặc khu vực công cộng để buôn bán hàng hóa, dịch vụ với quy mô nhỏ lẻ. Bán hàng rong là hình thức di chuyển, không có địa điểm kinh doanh cố định, vốn phổ biến với các mặt hàng ăn uống, thực phẩm, đồ dùng tiêu dùng giá trị thấp.
Về bản chất, dù không có cửa hàng hay biển hiệu cố định, các hoạt động này vẫn phát sinh doanh thu từ việc mua bán, do đó được xếp vào nhóm cá nhân kinh doanh theo pháp luật thuế.
Pháp luật hiện hành không cấm tuyệt đối việc bán hàng rong hay buôn bán vỉa hè. Tuy nhiên, tính hợp pháp của hoạt động này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
Do đó, bán vỉa hè không đồng nghĩa với “ngoài vòng pháp luật”, mà vẫn có thể chịu sự quản lý của cơ quan chức năng.

Câu hỏi bán vỉa hè có phải nộp thuế là mối quan tâm lớn của nhiều người buôn bán nhỏ lẻ. Câu trả lời không hoàn toàn là “có” hoặc “không”, mà phụ thuộc vào điều kiện cụ thể của từng trường hợp.
Theo quy định về thuế đối với cá nhân kinh doanh, người bán hàng vỉa hè không phải nộp thuế nếu:
Trong các trường hợp này, cơ quan thuế thường không áp dụng thu thuế khoán, nhằm đảm bảo tính nhân văn và hỗ trợ sinh kế cho người thu nhập thấp.
Ngược lại, cá nhân bán vỉa hè vẫn có thể phải nộp thuế nếu:
Khi đó, người bán được xem là cá nhân kinh doanh và phải thực hiện nghĩa vụ thuế tương ứng, dù hình thức buôn bán là vỉa hè hay cửa hàng truyền thống.
Nếu thuộc diện phải nộp thuế, người kinh doanh vỉa hè có thể phải thực hiện một hoặc nhiều loại thuế theo quy định của pháp luật thuế hiện hành.
Thuế môn bài áp dụng đối với cá nhân, hộ kinh doanh có hoạt động sản xuất, kinh doanh. Mức thuế phụ thuộc vào doanh thu bình quân năm. Tuy nhiên, nhiều trường hợp bán hàng rong, bán vỉa hè có doanh thu thấp sẽ được miễn thuế môn bài theo quy định.
Đối với cá nhân kinh doanh không thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, cơ quan thuế thường áp dụng phương pháp thuế khoán, bao gồm:
Mức thuế cụ thể sẽ do cơ quan thuế địa phương xác định dựa trên thực tế kinh doanh và mức doanh thu bình quân.
Doanh thu là yếu tố then chốt để xác định bán vỉa hè có phải nộp thuế hay không. Pháp luật thuế hiện hành áp dụng ngưỡng doanh thu tối thiểu nhằm phân loại rõ giữa hoạt động mưu sinh nhỏ lẻ và hoạt động kinh doanh có nghĩa vụ thuế.
Cá nhân kinh doanh, bao gồm người bán hàng vỉa hè, không phải nộp thuế nếu tổng doanh thu trong năm không vượt mức 100 triệu đồng. Ngưỡng này được áp dụng thống nhất cho thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân.
Khi doanh thu vượt ngưỡng nêu trên, cá nhân kinh doanh sẽ thuộc diện phải nộp thuế theo quy định, không phân biệt hình thức bán hàng là cố định hay lưu động.
Trong thực tế, người bán vỉa hè thường không có sổ sách kế toán đầy đủ. Do đó, cơ quan thuế sẽ xác định doanh thu dựa trên:
Doanh thu xác định theo phương pháp ước tính này là căn cứ để áp dụng thuế khoán nếu cá nhân thuộc diện phải nộp thuế.
Nhiều người cho rằng bán hàng rong thì không bị quản lý thuế. Tuy nhiên, nếu thuộc diện phải nộp thuế mà không thực hiện nghĩa vụ, cá nhân vẫn có thể đối mặt với các chế tài theo quy định pháp luật.
Trường hợp cá nhân kinh doanh vỉa hè không kê khai, không nộp thuế đúng quy định có thể bị:
Mức xử phạt cụ thể phụ thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm.
Ngoài rủi ro về thuế, người bán vỉa hè còn có thể bị xử phạt về:
Các rủi ro này có thể phát sinh đồng thời, gây ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập và sinh kế của người buôn bán.
Việc hiểu đúng và tuân thủ quy định pháp luật giúp người bán hàng vỉa hè hạn chế rủi ro và yên tâm kinh doanh lâu dài.
Người bán vỉa hè nên cân nhắc đăng ký hộ kinh doanh cá thể khi:
Việc đăng ký giúp hoạt động kinh doanh minh bạch hơn và thuận lợi khi làm việc với cơ quan quản lý.
Để hạn chế rủi ro, người bán vỉa hè nên:
Bán vỉa hè không phải lúc nào cũng phải nộp thuế, mà phụ thuộc chủ yếu vào mức doanh thu và tính chất hoạt động kinh doanh. Khi doanh thu vượt ngưỡng miễn thuế, cá nhân vẫn phải thực hiện nghĩa vụ theo quy định. Hiểu rõ bán vỉa hè có phải nộp thuế giúp người kinh doanh chủ động tuân thủ pháp luật và hạn chế rủi ro không đáng có.
Không. Nếu tổng doanh thu trong năm không vượt ngưỡng chịu thuế theo quy định, người bán hàng rong không phải nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân.
Có thể. Nếu hoạt động buôn bán thường xuyên và doanh thu vượt ngưỡng miễn thuế, cơ quan thuế vẫn có quyền xác định và truy thu nghĩa vụ thuế.
Doanh thu thường được xác định thông qua khảo sát thực tế, mặt hàng kinh doanh, tần suất bán và thông tin từ chính quyền địa phương.
Chỉ khi thuộc diện cá nhân kinh doanh có doanh thu trên mức miễn thuế. Nhiều trường hợp bán nhỏ lẻ được miễn thuế môn bài.
Mức phạt phụ thuộc vào số thuế thiếu, thời gian vi phạm và tính chất hành vi, có thể bao gồm truy thu và tiền chậm nộp.