Cá trê đồng là loài cá bản địa có khả năng thích nghi rộng, tuy nhiên điều kiện sinh thái miền Bắc với biên độ nhiệt lớn giữa các mùa đòi hỏi người nuôi phải kiểm soát tốt môi trường để duy trì tỷ lệ sống cao. Việc hiểu rõ các yếu tố tự nhiên ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng giúp giảm hao hụt ngay từ đầu vụ nuôi.
Nhiệt độ nước là yếu tố chi phối mạnh đến hoạt động bắt mồi, trao đổi chất và sức đề kháng của cá trê đồng.
Tại miền Bắc, thời vụ nuôi phù hợp thường bắt đầu từ cuối xuân đến đầu thu. Tránh thả giống vào thời điểm rét đậm hoặc giao mùa mưa lạnh kéo dài, vì cá giống rất nhạy cảm với sốc nhiệt. Với những vùng có mùa đông dài, cần chủ động thu hoạch trước khi nhiệt độ giảm sâu.
Môi trường nước ổn định là nền tảng để cá trê đồng đạt tỷ lệ sống cao.
Ao nuôi cần được cấp nước từ nguồn sạch, ít biến động. Trong điều kiện miền Bắc mưa nhiều theo mùa, cần đặc biệt chú ý tránh nước mưa tràn mang theo phèn, bùn hoặc chất bẩn làm biến đổi đột ngột môi trường ao.

Chuẩn bị ao nuôi là bước quyết định lớn đến tỷ lệ sống của cá trê đồng trong suốt vụ nuôi. Ao được cải tạo kỹ giúp hạn chế mầm bệnh, ổn định chất lượng nước và tạo điều kiện cho cá thích nghi nhanh sau khi thả giống.
Trước khi nuôi, ao cần được tháo cạn nước, dọn sạch bùn đáy và tàn dư hữu cơ. Đối với ao nuôi lâu năm, lớp bùn đáy dày là nơi tích tụ khí độc và mầm bệnh gây hại cho cá.
Sau khi làm sạch, tiến hành phơi đáy ao từ 5–7 ngày nếu thời tiết cho phép. Bón vôi đều đáy ao để khử trùng, điều chỉnh pH và tiêu diệt sinh vật có hại. Đây là bước quan trọng giúp cá giống thả xuống ít bị stress và giảm tỷ lệ chết sớm.
Mực nước ao nuôi cá trê đồng nên duy trì từ 1,2–1,5 m để hạn chế biến động nhiệt độ, đặc biệt trong những ngày nắng nóng hoặc lạnh đột ngột. Ao cần có hệ thống cấp và thoát nước riêng biệt, chủ động thay nước khi môi trường biến xấu.
Cống thoát phải có lưới chắn chắc chắn để ngăn cá thất thoát và tránh sinh vật ngoài xâm nhập. Việc chuẩn bị ao đúng kỹ thuật ngay từ đầu giúp quá trình nuôi ổn định, tạo tiền đề cho các bước chăm sóc và quản lý sau này.
Trong kỹ thuật nuôi cá trê đồng miền Bắc, chất lượng con giống quyết định trực tiếp đến tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng. Cá giống yếu hoặc mang mầm bệnh sẽ gây hao hụt lớn ngay từ giai đoạn đầu, đồng thời làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh trong ao nuôi.
Cá trê đồng giống đạt yêu cầu cần có kích cỡ đồng đều, thân hình cân đối, không dị hình hay trầy xước. Cá bơi nhanh, phản xạ tốt, không có biểu hiện lờ đờ hoặc nổi đầu bất thường. Màu sắc da tự nhiên, không xuất huyết hay đốm trắng trên thân.
Nguồn giống nên được lấy từ các cơ sở ương nuôi uy tín trong khu vực miền Bắc để cá đã thích nghi sẵn với điều kiện khí hậu. Việc chọn giống phù hợp giúp cá giảm stress khi thả, tăng khả năng thích nghi và hạn chế tỷ lệ chết sớm.
Mật độ thả ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng và tỷ lệ sống của cá trê đồng. Với ao đất truyền thống, mật độ thả phổ biến ở mức vừa phải để cá có đủ không gian sinh trưởng, hạn chế cạnh tranh thức ăn và thiếu oxy.
Thời điểm thả giống nên vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh lúc nắng gắt hoặc thời tiết thay đổi đột ngột. Trước khi thả, cần thuần cá bằng cách cân bằng nhiệt độ và môi trường nước giữa bao chứa và ao nuôi, giúp cá thích nghi dần, giảm sốc và tăng tỷ lệ sống.
Dinh dưỡng hợp lý giúp cá trê đồng sinh trưởng nhanh, khỏe mạnh và nâng cao khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi của môi trường miền Bắc. Quản lý tốt chế độ cho ăn còn giúp hạn chế ô nhiễm nước ao và giảm chi phí nuôi.
Ở giai đoạn cá giống, thức ăn cần dễ tiêu hóa, kích cỡ nhỏ và hàm lượng đạm phù hợp để cá phát triển đồng đều. Khi cá lớn dần, có thể chuyển sang thức ăn viên kích thước lớn hơn hoặc kết hợp thức ăn tự chế từ nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương.
Thức ăn phải đảm bảo tươi, không ôi thiu hay nấm mốc. Việc sử dụng thức ăn kém chất lượng là nguyên nhân phổ biến làm cá chậm lớn, dễ mắc bệnh và giảm tỷ lệ sống.
Cá trê đồng là loài ăn khỏe nhưng cần cho ăn theo nguyên tắc vừa đủ. Mỗi ngày cho cá ăn từ 1–2 lần, quan sát khả năng bắt mồi để điều chỉnh lượng thức ăn phù hợp. Tránh cho ăn dư thừa vì thức ăn thừa sẽ phân hủy, làm xấu môi trường nước và phát sinh mầm bệnh.
Trong những ngày thời tiết lạnh hoặc mưa kéo dài, cá giảm ăn rõ rệt. Khi đó cần giảm khẩu phần để tránh lãng phí thức ăn và hạn chế ô nhiễm ao nuôi, giúp cá duy trì sức khỏe ổn định.
Trong điều kiện miền Bắc, môi trường ao nuôi biến động mạnh theo thời tiết, đặc biệt vào mùa mưa và thời điểm giao mùa. Quản lý tốt môi trường nước và chủ động phòng bệnh là yếu tố then chốt giúp duy trì tỷ lệ sống cao cho cá trê đồng trong suốt vụ nuôi.
Người nuôi cần theo dõi màu nước, mùi nước và hoạt động của cá hằng ngày để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Nước ao ổn định thường có màu xanh nhạt hoặc nâu nhạt, không có mùi hôi thối.
Định kỳ thay một phần nước ao khi thấy nước quá đục hoặc xuất hiện nhiều chất thải hữu cơ. Việc thay nước nên thực hiện từ từ, tránh thay đột ngột với lượng lớn gây sốc môi trường cho cá. Vào mùa mưa, cần chú ý kiểm soát nước mưa tràn làm thay đổi pH và nhiệt độ ao.
Cá trê đồng thường mắc các bệnh liên quan đến môi trường như nấm, ký sinh trùng hoặc bệnh đường ruột khi nước ao ô nhiễm. Phòng bệnh hiệu quả dựa trên nguyên tắc giữ môi trường sạch, thức ăn đảm bảo chất lượng và mật độ nuôi phù hợp.
Không nên lạm dụng thuốc hoặc hóa chất trong ao nuôi. Khi phát hiện cá có dấu hiệu bất thường, cần cách ly và xử lý sớm theo hướng dẫn kỹ thuật để tránh lây lan trên diện rộng, gây thiệt hại lớn cho cả ao nuôi.
Thu hoạch đúng thời điểm giúp tối ưu năng suất và hiệu quả kinh tế, đồng thời phản ánh mức độ thành công của toàn bộ kỹ thuật nuôi cá trê đồng miền Bắc đã áp dụng trong suốt vụ nuôi.
Sau một thời gian nuôi ổn định, khi cá đạt kích cỡ thương phẩm đồng đều, người nuôi có thể tiến hành thu hoạch. Tránh để cá nuôi quá lâu trong ao khi mật độ cao vì dễ phát sinh dịch bệnh và làm giảm chất lượng cá.
Thu hoạch nên thực hiện vào sáng sớm hoặc chiều mát để hạn chế stress cho cá. Trong quá trình thu, cần thao tác nhẹ nhàng để giảm hao hụt và giữ chất lượng cá thương phẩm tốt nhất.
Tỷ lệ sống và năng suất cá trê đồng phụ thuộc vào sự kết hợp đồng bộ của nhiều yếu tố: chất lượng con giống, điều kiện môi trường, chế độ dinh dưỡng và kỹ thuật quản lý ao nuôi. Những ao được chuẩn bị kỹ, chăm sóc đúng quy trình thường cho tỷ lệ sống cao và cá lớn đồng đều.
Việc ghi chép lại quá trình nuôi, các mốc thời gian và kết quả thu hoạch giúp người nuôi rút kinh nghiệm cho các vụ sau, từng bước nâng cao hiệu quả và tính bền vững trong sản xuất cá trê đồng tại miền Bắc.
Việc áp dụng đúng kỹ thuật nuôi cá trê đồng miền Bắc giúp nâng cao tỷ lệ sống và năng suất thu hoạch. Khi các khâu được thực hiện đồng bộ và phù hợp điều kiện địa phương, mô hình nuôi cá trê đồng sẽ mang lại hiệu quả kinh tế bền vững cho người sản xuất.